HH111: กระบี่แห่งการกำเนิด

 

ภาพจากกล้องมุมกว้าง 3(WFC3) ของฮับเบิล แสดงวัตถุเฮอร์บิกฮาโร HH111 ซึ่งอยู่ห่างออกไป 1300 ปีแสง วัตถุนี้ประกอบด้วยดาวฤกษ์อายุน้อยที่ยิงไอพ่นก๊าซมีประจุร้อนจัดวิ่งผ่านเมฆก๊าซและฝุ่นที่เหลือจากการก่อตัวของดาว

     กระบี่เปลวสีครามเล่มหนึ่งเหมือนจะแหวกผ่าดวงใจยักษ์กลางฟากฟ้าในภาพใหม่ที่ได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล กระบี่นี้ประกอบด้วยไอพ่นคู่ซึ่งเป็นก๊าซมีประจุที่ร้อนจัด ซึ่งถูกยิงออกสู่อวกาศจากแต่ละขั้วของดาวฤกษ์ที่เพิ่งถือกำเนิดขึ้นใหม่ดวงหนึ่งซึ่งมีชื่อว่า IRAS 05491+0247 ส่วนหัวใจดวงนั้นก็คือเมฆของฝุ่นและก๊าซที่หลงเหลืออยู่รอบๆ ดาวฤกษ์ทารกดวงนี้

     ปฏิสัมพันธ์อันรุนแรงระหว่างไอพ่นก๊าซมีประจุกับเมฆ ได้สร้างเหตุการณ์บนฟากฟ้าที่พบได้ยากที่เรียกว่า วัตถุเฮอร์บิกฮาโร(Herbig-Haro object) ดังในภาพที่ถ่ายโดยกล้องฮับเบิลนี้ มีชื่อว่า Herbig-Haro 111 และมันอยู่ห่างออกไปประมาณ 1300 ปีแสง ในกลุ่มดาวนายพราน(Orion)

    วัตถุนี้มีความตระการตาแต่ก็ต้องการสถานการณ์พิเศษชุดหนึ่ง เริ่มต้นด้วย คุณต้องมีดาวฤกษ์ทารก ซึ่งก่อตัวขึ้นจากก้อนวัสดุสารหนาทึบในเมฆโมเลกุลที่ยุบตัวภายใต้แรงโน้มถ่วง และเมื่อดาวฤกษ์ทารกเริ่มหมุนรอบตัว ก็จะเริ่มสะสมมวลสารจากเมฆรอบๆ ในระหว่างกระบวนการสะสมมวลสารนี้ ดาวอาจยิงไอพ่นก๊าซมีประจุหรือพลาสมา(plasma) ออกจากขั้วของมัน คิดกันว่า มวลสารที่สะสมเข้ามาบางส่วนหมุนเวียนไปรอบๆ ดาวตามเส้นสนามแม่เหล็ก ซึ่งจะเร่งความเร็วจนเมื่อพวกมันเดินไปที่ถึงขั้วก็ถูกยิงออกมาเป็นไอพ่นลำแคบๆ ด้วยความเร็วหลายร้อยกิโลเมตรต่อชั่วโมง ซึ่งจะปะทะกับวัสดุสารรอบๆ ปฏิสัมพันธ์ที่เกิดขึ้น อุณหภูมิที่ร้อนจัดทำให้วัสดุสารเรืองสว่าง แต่สิ่งเหล่านี้จะเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วด้วยในเวลาเพียงไม่กี่ปีเท่านั้น 

     ฮับเบิลจับภาพนี้โดยใช้กล้องมุมกว้าง 3(Wide Field Camera 3) ซึ่งสำรวจแสงทั้งในช่วงตาเห็นและอินฟราเรด เจ้าหน้าที่องค์กรอวกาศยุโรป(ESA) เขียนไว้ในคำบรรยายภาพซึ่งเผยแพร่เมื่อวันที่ 30 สิงหาคม ว่า วัตถุเฮอร์บิกฮาโร แท้จริงแล้วเปล่งแสงจำนวนมากออกมาในช่วงตาเห็น แต่ก็ยังสำรวจได้ยากเนื่องจากฝุ่นและก๊าซที่อยู่รอบๆ ดูดกลืนแสงตาเห็นไว้จำนวนมาก แต่กระนั้น ด้วยความสามารถของ WFC3 ซึ่งสำรวจในช่วงความยาวคลื่นอินฟราเรดซึ่งการสำรวจไม่ได้รับผลกระทบจากฝุ่นและก๊าซ จึงมีความสำคัญในการสำรวจวัตถุนี้

แหล่งข่าว space.com : amazing Hubble telescope photo shows space “sword” piercing huge celestial “heart”
                phys.org – image: Hubble snaps speedy star jets
                sciencealert.com : incredible Hubble photo shows jets blasting across space in rare celestial phenomenon