Friday 7 October 2022

เอนเซลาดัสมีธาตุทั้งหมดที่จำเป็นต่อสิ่งชีวิต

 

Enceladus image credit: solarsystem.nasa.gov


     การสำรวจหาสิ่งมีชีวิตนอกโลกเพิ่งจะเริ่มน่าสนใจมากขึ้นเมื่อทีมนักวิทยาศาสตร์ได้พบหลักฐานวัตถุดิบหลักของชีวิตในมหาสมุทรใต้พื้นผิวบนดวงจันทร์เอนเซลาดัส(Enceladus) ของดาวเสาร์ แบบจำลองใหม่บ่งชี้ว่ามหาสมุทรของเอนเซลาดัสน่าจะค่อนข้างอุดมด้วยฟอสฟอรัส

     เอนเซลาดัสเป็นหนึ่งในเป้าหมายหลักของมนุษยชาติในการค้นหาสิ่งมีชีวิตในระบบสุริยะ Christopher Glein ผู้เชี่ยวชาญสาขาสมุทรศาสตร์นอกโลก จากสถาบันวิจัยเซาธ์เวสต์ กล่าว เขาเป็นผู้เขียนร่วมในรายงานที่เผยแพร่ใน Proceedings of the National Academy of Sciences ที่อธิบายงานวิจัยนำทีมโดย Jihua Hao นักวิทยาศาสตร์วิจัยอาวุโสที่มหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลจีจีน นับเป็นเวลาหลายปีตั้งแต่ที่ยานคาสสินีของนาซาไปเยี่ยมเยือนระบบดาวเสาร์ เราก็ยังคงสร้างการค้นพบอยู่เนืองๆ จากข้อมูลที่ยานรวบรวมได้

     สำหรับมนุษย์แล้วต้องใช้ธาตุที่หลากหลายเพื่อทำให้มนุษย์ดำรงชีวิตอยู่ได้ แต่สำหรับสิ่งมีชีวิตบนโลกจะใช้ธาตุเพียง 5 ชนิดเท่านั้นก็คือ ไฮโดรเจน, ออกซิเจน, คาร์บอน, ไนโตรเจน และฟอสฟอรัส คาสสินีได้พบน้ำ(H2O) ของเหลวใต้พื้นผิวเอนเซลาดัส และวิเคราะห์ตัวอย่างเมื่อน้ำนั้นพุ่งออกมาเป็นพวยพุที่เป็นเกล็ดน้ำแข็งและไอน้ำออกสู่อวกาศ จากรอยแตกบนพื้นผิวน้ำแข็งของดวงจันทร์ พบอัมโมเนียและมีเธนแข็งในพวยพุก็ยืนยันการมีอยู่ไนโตรเจนและคาร์บอนในมหาสมุทร และก๊าซไฮโดรเจน(H2) ก็บ่งชี้ถึงแหล่งพลังงาน

     สิ่งที่เราได้เรียนรู้ก็คือพวยพุประกอบด้วยองค์ประกอบพื้นฐานเกือบทั้งหมดที่ชีวิตต้องการ Glein กล่าว ในขณะที่ยังไม่ได้พบธาตุฟอสฟอรัสที่จำเป็นต่อกระบวนการชีวเคมีโดยตรง แต่ทีมของเราก็พบหลักฐานการมีอยู่ของฟอสฟอรัสในมหาสมุทรข้างใต้

ภาพจากศิลปินแสดงยานคาสสินีบินผ่านเข้าไปไนพวยพุจากพื้นที่รอบใต้เอนเซลาดัส ได้ทำการวิเคราะห์องค์ประกอบเคมีในพวยพุ

      หนึ่งในการค้นพบที่มหัศจรรย์ที่สุดในด้านวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์ตลอดช่วง 25 ปีที่ผ่านมา ก็คือพิภพที่มีมหาสมุทรอยู่ใต้เปลือกน้ำแข็งนั้น พบได้ทั่วไปในระบบสุริยะของเรา พิภพลักษณะดังกล่าวรวมถึงดวงจันทร์น้ำแข็งของดาวเคราะห์ยักษ์ เช่น ยูโรปา(Europa), ไททัน(Titan) และเอนเซลาดัส และวัตถุที่อยู่ห่างไกลออกไปอย่างพลูโต เป็นต้น

     พิภพอย่างโลกที่มีมหาสมุทรบนพื้นผิวจะต้องอยู่ในระยะทางแคบๆ จากดาวฤกษ์แม่ เพื่อรักษาอุณหภูมิที่จะค้ำจุนน้ำของเหลวบนพื้นผิวได้ อย่างไรก็ตาม พิภพที่มีมหาสมุทรน้ำภายในจะปรากฏในระยะทางที่กว้างกว่ามาก เพิ่มจำนวนพิภพที่เอื้ออาศัยได้ที่น่าจะมีในกาแลคซีอย่างมหาศาล

     ภารกิจตามหาความสามารถในการเอื้ออาศัยได้นอกโลกในระบบสุริยะได้เปลี่ยนเป้าไป เมื่อขณะนี้เราได้มองหาวัตถุดิบสำหรับชีวิต รวมถึง โมเลกุลอินทรีย์, อัมโมเนีย, สารประกอบที่มีกำมะถัน เช่นเดียวกับพลังงานเคมีที่ชีวิตต้องการ Glein กล่าว ฟอสฟอรัสเป็นกรณีที่น่าสนใจเนื่องจากงานวิจัยก่อนหน้านี้บอกว่าในมหาสมุทรเอนเซลาดัสอาจจะขาดแคลนฟอสฟอรัส ซึ่งน่าจะทำให้โอกาสการมีชีวิตริบหรี่ลง

     ฟอสฟอรัสในรูปฟอสเฟตเป็นสารประกอบที่สำคัญต่อทุกชีวิตบนโลก มันมีความจำเป็นในการสร้างสารพันธุกรรม(เป็นองค์ประกอบหลักหนึ่งในสามของดีเอ็นเอและอาร์เอ็นเอ), โมเลกุลนำพลังงาน(เช่น อะดรีโนซีนไตรฟอสเฟต; ATP), เยื่อหุ้มเซลส์(cell membranes), กระดูกและฟันในคนและสัตว์ และแม้แต่ชีวนิเวศจุลชีพที่เป็นแพลงตอนในทะเล



     สมาชิกทีมศึกษาได้ทำแบบจำลองอุณหพลศาสตร์และกลศาสตร์เพื่อจำลองกระบวนการธรณีเคมีของฟอสฟอรัส ตามข้อมูลเกี่ยวกับระบบมหาสมุทร-ก้นทะเลบนเอนเซลาดัสที่ได้จากคาสสินี ตลอดงานวิจัย พวกเขาได้พัฒนาแบบจำลองทางธรณีเคมีที่มีรายละเอียดมากที่สุดเท่าที่เคยทำว่าแร่ธาตุที่ก้นทะเลจะละลายเข้าสู่มหาสมุทรเอนเซลาดัสอย่างไร และทำนายว่าแร่ธาตุฟอสเฟตน่าจะละลายได้ที่นั่น ซึ่งเป็นเรื่องไม่ปกติเลย

     ธรณีเคมีข้างใต้ทำให้ฟอสฟอรัสสามารถละลายได้อย่างล้นเหลือ จนถึงระดับที่ใกล้เคียงหรือกระทั่งสูงกว่าระดับฟอสฟอรัสในน้ำทะเลบนโลกปัจจุบัน Glein กล่าว นี่มีความหมายต่อดาราศาสตร์ชีววิทยาว่า เราจะสามารถมั่นใจได้มากขึ้นกว่าแต่ก่อนว่า มหาสมุทรของเอนเซลาดัสนั้นเอื้ออาศัยได้ ก้าวต่อไปก็ชัดเจนว่าเราคงต้องกลับไปเอนเซลาดัสเพื่อพิสูจน์ว่ามหาสมุทรที่เอื้ออาศัยได้ แท้จริงแล้วไม่เอื้ออาศัยได้ Glein บอก

งานวิจัยใหม่บอกว่าฟอสฟอรัสในรูปของออร์โธฟอสเฟต(HPO42-) น่าจะพบได้มากในมหาสมุทรใต้พื้นผิวดวงจันทร์เอนเซลาดัสของดาวเสาร์ มหาสมุทรที่เป็นโซดาหรือเป็นด่าง(เนื่องจากมี NaHCO3 และ/หรือ Na2CO3) ภายในเอนเซลาดัสจะมีปฏิกิริยาธรณีเคมีกับแกนกลางที่เป็นหิน แบบจำลองบอกว่าปฏิสัมพันธ์จะเพิ่มการละลายของแร่ธาตุฟอสเฟต ทำให้มีออร์โธฟอสเฟตพร้อมในมหาสมุทรให้สิ่งมีชีวิตได้ใช้ เนื่องจากฟอสฟอรัสเป็นองค์ประกอบสำคัญของชีวิต การค้นพบเพิ่มหลักฐานความสามารถในการเอื้ออาศัยได้ในดวงจันทร์ขนาดเล็กของดาวเสาร์ดวงนี้


แหล่งข่าว phys.org : researcher helps identify new evidence for habitability in ocean of Saturn’s moon Enceladus
                space.com : missing element for life may be present in ocean of Saturn’s moon Enceladus
                 iflscience.com : Saturn’s moon Enceladus now has all the element for life  

No comments:

Post a Comment

EHT สำรวจสนามแม่เหล็กหลุมดำทางช้างเผือก

       ภาพใหม่จากกลุ่มความร่วมมือกล้องโทรทรรศน์ขอบฟ้าสังเกตการณ์ ได้เผยให้เห็นสนามแม่เหล็กที่รุนแรงและเป็นระเบียบรอบๆ ขอบของหลุมดำมวลมหาศาล ...