Andromeda Constellation

ในขณะที่เพอร์เซอุสกำลังปกป้องดาเน่แม่ของตัวเองจากราชาโพลีเดกเทส ไกลออกมาที่อาณาจักรเอธิโอเปียราชินีแคสสิโอเปียกำลังสางผมอยู่แล้วกล่าวโอ้อวดว่าตัวเธอนั้นงามนัก งามยิ่งกว่าเหล่าซีนิมฟ์ ”เนเรอิดส์” เสียอีก

คำพูดของแคสสิโอเปียทำให้เนเรอิดส์ทั้ง 50 ตนไม่พอใจอย่างยิ่ง เพราะถือกันว่าเหล่านิมฟ์มีความงามเป็นอันดับหนึ่ง แอมฟิไทด์หนึ่งในพี่น้องเนเรอิสด์และเป็นชายาของโพเซดอนเจ้าแห่งท้องทะเลได้ทูลขอให้โพเซดอนลงโทษแคสสิโอเปียผู้จองหองและโอ้อวดเกินตัว

โพเซดอนลงโทษแคสสิโอเปียตามคำขอโดยส่ง “ซีตัส” สัตว์ประหลาดลูกผสมที่มีคำอธิบายว่า มีหัวและฟันมหึมา มีขาหน้าเหมือนสัตว์บก ช่วงล่างลำตัวมีเกล็ดและขดม้วนไปมาเหมือนงูทะเล ซีตัสอาละวาดทำเลายบ้านเมืองตามชายฝั่งของอาณาจักรจนเกือบหมดสิ้น

Andromeda and Perseus, Pierre Mignard -1679
กษัตริย์เซฟิอุสกับราชินีแคสสิโอเปียกำลังขอบคุณเพอร์ซิอุสที่ปลดปล่อยแอนดรอมีด้า
ด้วยการสังหารซีตัสสตว์ประหลาดจากท้องทะเล ภาพนี้มีกลุ่มดาวถึง 6 กลุ่ม [Cr:wikimedia]

ปุโรหิตให้คำแนะนำแก่ราชาเซฟิอุสผู้ครองอาณาจักรว่า หายนะครั้งนี้แก้ไขได้ด้วยการบูชายัญ เราจะสังเวยสัตว์ประหลาดด้วยราชธิดาผู้งามหมดจดของท่าน ราชาผู้โง่เขลาและอ่อนแอจำยอมต่อข้อเสนอของปุโรหิต ก่อนที่ทั้งอาณาจักรจะล่มสลายด้วยฝีมือของซีตัส

เจ้าหญิงแอนดรอมีด้าผู้น่าสงสารจำใจที่จะเป็นเครื่องเซ่น เธอถูกล่ามโซ่ตรวนที่ข้อมือทั้งสองข้างผูกติดผาหินก้อนใหญ่ริมทะเล เหนือขึ้นไปบนหน้าผาใหญ่ ราชินีแคสสิโอเปียเศร้าสร้อยและสำนึกผิดกับสิ่งที่ได้กระทำไปโดยไร้ความยั้งคิด

ต่ำลงมาที่แท่นสังเวย แม้จะสูงเหนือทะเลแต่คลื่นก็ยังซัดสาดโดนกาย สีหน้าทุกข์ระทม หมองหม่น ฉับพลันนั้นเพอร์ซิอุสก็ปรากฎกายขึ้นเหนือฟากฟ้า เขาตกตะลึงกับความงามของแอนดรอมีด้าและตกหลุมรักเธอทันที แว่บแรกเพอร์ซิอุสคิดว่าเป็นรูปปั้นแต่หากเห็นผมที่ปลิวไสวและน้ำตาที่ไหลอาบแก้มถึงแน่ใจว่าเป็นเป็นมนุษย์

เพอร์เซอุสต้องถามถึงสองรอบกว่าที่แอนดรอเมด้าจะยอมเล่าเรื่องที่เกิดให้ฟัง แต่ขณะนั้นเองเจ้าหญิงมองเห็นคมเขี้ยวของซีตัสก็โผล่ขึ้นเหนือคลื่นทะเล และกำลังพุ่งเข้ามาหาเธอ ในช่วงเวลาฉุกละหุกเช่นนี้เพอร์เซอุสขออนุญาติจากเซฟีอุสและแคสสิโอเปียเพื่อแต่งงานกับแอนดรอมีด้สอย่างสุภาพ จากนั้นก็กระโจนลงไปจัดการซีตัสด้วยดาบเพชรของเขา

เพอร์ซิอุสและแอนดรอมีด้ามีทายาทด้วยกันหกคนรวมถึงบรรพบุรุษของเปอร์เซีย “เปอร์เสส” และ “กอร์กอฟเฟนเต้” บิดาของ “เทียดาริอัส”​ กษัตริย์สปาต้า 

กลุ่มดาวแอนดรอมีด้า

กลุ่มดาวแอนดรอมีด้า เจ้าหญิงถูกล่ามโซ่ตรวนที่ข้อมือสองข้าง
ภาพจาก Sky Safari

แอนโดรเมด้าจะนำหน้ากลุ่มดาวเพอร์เซอุสไปทางตะวันตก แต่วิธีที่จะมองหาง่ายที่สุดคือเริ่มจากแคสสิโอเปียหรือกลุ่มดาวค้างคาวที่เป็นรูปตัวอักษร M เพราะยอดแหลมของตัวเอ็มจะชี้ไปที่แอนดรอมีด้าพอดี

ภาพแอนดรอมีด้าที่ปรากฎในแผนที่ดาวจะเป็นไปตามตำนาน คือเป็นรูปหญิงสาวกางแขน มีโซ่ลามไว้ทั้งสองข้าง ดาวสว่างที่สุดคือ “อัลฟ่า แอนดรอมีเด” หรือ “อัลฟีรัตส์”​ ดวงดวงนี้อยู่บนศรีษะของแอนดรอมีด้าและเป็นจุดเชื่อมต่อกับกลุ่มดาวเพกาซัสด้วย

ทำให้อีกวิธีที่ใช้หาตำแหน่งกลุ่มดาวแอนดรอมีด้าก็คือมองหาหน้าต่างสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่บนฟ้า ดาวที่เป็นมุมทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือนั่นละคือ อัลฟ่า แอนดรอมีเด

ดาวดวงที่น่าสนใจคือ “แกมม่า แอนดรอมีเด” หรือ “อัลมัค” ดาวดวงนี้เป็นปลายขาซ้ายของแอนดรอเมด้า สามารถมองเห็นได้จากชานเมือง เป็นดาวคู่ที่สีสวยที่สุดคู่หนึ่ง โดยดวงหลักมีสีเหลืองอมส้ม สว่างราว 2.3 แมกนิจูด ส่วนดวงรองสีน้ำเงินไปทางเขียวเล็กน้อยสว่าง 5 แมกนิจูด สามารถดูได้ด้วยกล้องดูดาวขนาดเล็ก กล้องสองตาขนาด 8x40 ไม่สามารถแยกได้เป็นสองดวง 

แกมม่าแอนดรอมีเด (ซ้าย) และแอนดรอมีด้ากาแลกซี่ (ขวา) โดยผู้เขียน
ภาพวาดจากกล้องดูดาวเทคนิคดินสอดำบนกระดาษขาว แล้วกลับค่าสีในโปรแกรมแต่งภาพ

จากอัลมัคลองแพนกล้องสองตาไปทางทิศใต้ (หรือด้านบน) ให้อัลมัคอยู่ขอบๆล่างของจอภาพ สังเกตดูบริเวณกลางจอ มีเป็นจุดที่มีดาวหนาแน่นเป็นพิเศษ ตรงนี้คือกนะจุกดาว NGC752 เป็นกระจุกดาวขนาดใหญ่เหมาะกับการดูด้วยกล้องสองตาขนาด 7x50 ในที่ที่ห่างไกลตัวเมือง

แอนดรอเมด้ากาแลกซี่หรือแมสซายเออร์ 31 เป็นกาแลกซี่ที่อยู่ใกล้เรามากที่สุดและกำลังเคลื่อนที่เข้ามาหาเรา ด้วยความเร็วราว 110กม/วินาที และอีกราว 4000ล้านปีทางช้างเผือกและแอนดรอมีด้าจะชนและควบรวมเป็นกาแลกซี่เดียว

เอ็ม 31 มองเห็นได้ด้วตาเปล่าเป็นขีดสั้นของแสงจางบนฟ้าหากไม่มีมลภาวะทางแสง ด้วยกล้องสองตาเราจะมองเห็นเป็นฝ้าวงรีขอบฟุ้งจาง หากใช้กล้องสองตาขนาดสัก 7x50 อยู่ในที่ๆเหมาะสมอาจจะมองเห็นแมสซายเออร์ 110 ที่เป็นกาแลกซี่บริวารของแอนดรอมีด้ากาแลกซี่ก็เป็นไปได้

แต่หากมองไม่เห็นเราสามารถใช้กลุ่มดาวแคสสิโอเปียและแอนดรอมีด้าในการนำทางได้ โดยลากเส้นสมมติระหว่างดาวดาวเดลต้าแอนดรอมีเดและอัลฟ่าแคสสิโอปี กาแลกซี่แอนดรอมีด้าจะอยู่เกือบครึ่งทางดังรูป 

วิธีหาตำแหน่ง แอนดรอมีด้ากาแลกซี่ ภาพจาก SkySafari เตรียมโดยผู้เขียน

อ้างอิง

http://www.ianridpath.com/startales/perseus.htm

RoBert Barnham Jr., Burnham’s Celestial Handbook

SkySafari Software